Οι κορωνοϊοί είναι μια ομάδα σχετιζόμενων ιών, που προκαλούν νόσους στα θηλαστικά και τα πτηνά. Στους ανθρώπους οι κορωνοϊοί  προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, που μπορεί να είναι ήπιες, όπως σε μερικές περιπτώσεις το κοινό κρυολόγημα (μεταξύ άλλων πιθανών αιτίων, κυρίως

οι ρινοϊοί) ενώ σε άλλες περιπτώσεις μπορεί  να είναι θανατηφόρες, όπως οι λοιμώξεις από τους κορωνοϊούς  SARS, MERS και τον COVID-19 [1]

Είναι γνωστό εδώ και δέκα χρόνια ότι, η έλλειψη ψευδαργύρου δημιουργεί ένα φυσιολογικό περιβάλλον που επιτρέπει τον ταχύτατο πολλαπλασιασμό των κορωνοϊών. Το 2010 ο Aartjan J W te Velthuis και  οι συνεργάτες του δημοσίευσαν στο  ιατρικό περιοδικό PLos  το μηχανισμό δράσης αναστολής του πολλαπλασιασμού του κορωνοϊού από τον ψευδάργυρο [1].

Με την παραπάνω έρευνα διαπιστώθηκε ότι  ο ψευδάργυρος αναστέλλει τη δραστικότητα  της πολυμεράσης RNA του κορονoϊού  in vitro.

 Αυτό σημαίνει ότι ο ψευδάργυρος αποκλείει τον μηχανισμό αναπαραγωγής του ιού .

Οι κλινικές παρατηρήσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αρκετά   συμπτώματα του COVID-19  φαίνεται να είναι σχεδόν ακριβώς τα ίδια με τα συμπτώματα της μεγάλης έλλειψης ψευδαργύρου. 

Στον παρατιθέμενο πίνακα  περιγράφονται τα συμπτώματα και εργαστηριακά ευρήματα που έχουν αναφερθεί από τη λοίμωξη με τον COVIT-19 και τη μεγάλη έλλειψη ψευδαργύρου.

Δρ Δημήτριος Ν. Γκέλης, Ιατρός, Ωτορινολαρυγγολόγος, Οδοντίατρος, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Φλάμπουρο Λουτρακίου, 20300, Τ. 27440 23768, 6944280764  www.gelis.gr   www.pharmagel.gr   pharmage@otenet.gr ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ: Συμπληρωματική Ιατρική, Κλινική Φαρμακολογία, Ιατρική Διατροφολογία

Αικατερίνη Γκέλη  Ιατρός,  Ακτινοδιαγνώστρια  με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην Ιατρική Διατροφολογία, Ακτινοδιαγνωστική και  Υπερηχογραφική Διαγνωστική Περιβαλλοντική Ιατρική,  Συμπληρωματική Ιατρική Διεύθυνση Ιατρείου: Παπαληγούρα 16, Άσσος  Κορινθίας, Τηλ. 2741087758, 6944644820  email:kgkeli@hotmail.com

Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για τη διατήρηση της ζωής

Το 1963, γνωρίζαμε μόνο 3 ένζυμα που απαιτούσαν ψευδάργυρο για τις δραστηριότητές τους, αλλά τώρα γνωρίζουμε> 300 ένζυμα και> 1000 μεταγραφικούς παράγοντες,  που είναι γνωστό ότι απαιτούν ψευδάργυρο για τις δραστηριότητές τους [11].

 Ο ψευδάργυρος είναι ένας δεύτερος αγγελιοφόρος των ανοσοκυττάρων και ο ενδοκυτταρικός ελεύθερος ψευδάργυρος σε αυτά τα κύτταρα συμμετέχει σε συμβάντα σηματοδότησης. 

Ο ψευδάργυρος χρησιμοποιήθηκε πολύ επιτυχώς ως θεραπευτική μέθοδος για τη διαχείριση της οξείας διάρροιας σε παιδιά, της νόσου του Wilson, του κοινού κρυολογήματος και για την πρόληψη της τύφλωσης σε ασθενείς με ξηρού τύπου ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και είναι πολύ αποτελεσματικός στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης λοιμώξεων στους ηλικιωμένους. 

Ο ψευδάργυρος δεν ρυθμίζει μόνο την ανοσία που προκαλείται από κύτταρα, αλλά είναι επίσης ένας αντιοξειδωτικός,  αντιφλεγμονώδης παράγοντας [11] και αντιικός παράγοντας. Η αντιική δράση του ψευδαργύρου οφείλεται στο ότι μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του ICAM-1, o ψευδάργυρος επίσης  μειώνει τη βιολογική δραστηριότητα του NF-κΒ, που συμμετέχει  στην έκφραση γονιδίων των μορίων συγκόλλησης (adhesion molecules), όπως ο ΙCAM-1.

Ο ψευδάργυρος επιβραδύνει τις οξειδωτικές διεργασίες σε μια μακροπρόθεσμη βάση, προκαλώντας την έκφραση των μεταλλοθειονεϊνών. Αυτές οι πλούσιες σε κυστεΐνη, συνδέουσες μέταλλα, πρωτεΐνες είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση της κυτταρικής ομοιοστασίας,  που σχετίζονται με τον ψευδάργυρο και δρουν ως ισχυροί ηλεκτροφιλικοί καθαριστές (scavengers) και κυτταροπροστατευτικοί παράγοντες [32, 35]. 

Μελέτες έχουν δείξει ότι, η έλλειψη ψευδαργύρου, στο πλαίσιο των σοβαρών λοιμώξεων, προκαλεί συστηματική αύξηση της ενεργοποίησης του NF-κΒ [33].

 O  ψευδάργυρος απενεργοποιεί  τον  NF-κB μέσω της δράσης του  A-2 και αυτό έχει ως επακόλουθο τη μείωση της παραγωγής φλεγομωδών κυτταροκινών [34]. 

Η πρωτείνη A-20 ρυθμίζει τη σηματοδότηση των καταρρκτών της φλεγμονής και θεωρείται ως κρίσιμος φρουρός της διατήρησης της ομοιόστασης των ιστών [36].

Η έλλειψη ψευδαργύρου εξηγεί επίσης γιατί  νέοι αθλητές παθαίνουν  λοιμώξη από τον COVID-19. Έίναι γνωστό ότι η έντονη άσκηση προκαλεί απώλεια ψευδαργύρου μέσω της εφίδρωσης και εάν τα άτομα αυτά δεν αντικαθιστούν τον χαμένο ψευδάργυρο, παίρνοντας συμπλήρωμα ψευδαργύρου, μπορεί να καταστούν χρόνια ελλιπείς σε  ψευδάργυρο [30].

Η έλλειψη ψευδαργύρου έχει συνδεθεί με πολλές συνήθεις διαταραχές της υγείας, όπως ο διαβήτης, η αρτηριοσκλήρυνση, η νόσος του Alzheimer, οι νευρολογικές διαταραχές, οι αυτοάνοσες νόσοι και πολλά άλλα [31]. 

Σχέση του ψευδαργύρου με το ανοσοποιητικό σύστημα

Ο ψευδάργυρος συμμετέχει στην ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και συμβάλλει στην προαγωγή της ομαλής κυτταρικής ανάπτυξης [14].

 Όταν δεν προσλαμβάνονται μέσω της διατροφής επαρκείς ποσότητες ψευδαργύρου, το ανθρώπινο σώμα  δεν μπορεί να καταπολεμήσει τα αποτελέσματα της δράσης των ελευθέρων ριζών και έτσι κορυφούται η φλεγμονή. Αυτοί οι δύο παράγοντες είναι στενά συνδεδεμένοι με τη χρονιότητα των νόσων[14].

 Άλλα συμπτώματα της έλλειψης  ψευδαργύρου είναι η καθυστέρηση της επούλωσης των τραυμάτων, δερματικές διαταραχές, φαλάκρα, κακή όραση και ακόμη και ελάττωση της ακουστικής ικανότητας (βαρηκοία) και μείωση ή απώλεια της όσφρησης [31].

Ειδικότερα, πολλά  άτομα με λοίμωξη από τον COVID-19 αναφέρουν μεταξύ των συμπτωμάτων τους  και την  πλήρη απώλεια της όσφρησής και γεύσης τους. Η ομαλή λειτουργία της όσφρησης και της γεύσης εξαρτάται από την παρουσία ενζύμων που περιέχουν ψευδάργυρο στη μοριακή δομή τους [37].

Μηχανισμός της αντιικής δράσης του ψευδαργύρου

Είναι επιβεβαιωμένο εργαστηριακά ότι ο ψευδάργυρος αναστέλλει τη δραστηριότητα του ενζύμου της πολυμεράσης RNA του κορωνοϊού (RT-PCR).

Η εργαστηριακή διάγνωση της λοίμωξης COVID-19 γίνεται με τη δοκιμασία Αντίδρασης Αλυσίδας Ανάστροφης Μεταγραφής Πολυμεράσης [RT-PCR  (Reverse transcription polymerase chain reaction)]. Όπως προαναφέρθηκε ο ψευδάργυρος αναστέλλει τη δραστηριότητα του ενζύμου της RNA πολυμεράσης του κορωνοϊού [1, 40].

Συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου σε διάφορες παθήσεις

Σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία φαίνεται ότι ο ψευδάργυρος δρα επωφελώς στη διάρροια [38],  στη φυματίωση (πνευμονική λοίμωξη) και HIV [39], πνευμονία. Ο ψευδάργυρος, χορηγούμενος ως συμπληρωματική θεραπεία στη σοβαρή πνευμονία περιορίζει τη θνησιμότητα της σοβαρής πνευμονίας, χωρίς να επηρεάζει σημαντικά τη θεραπεία ή την αλλαγή της αντιβιοτικής θεραπείας [40].

Μπορεί να χορηγηθεί συμπληρωματικά ψευδάργυρος κατα των νόσων από κορωνοϊούς;

Οι συνηθισμένοι κορωνοϊοί των ανθρώπων, όπως ο 229E, NL63, OC43 και HKU1, συνήθως προκαλούν ήπια έως μέτρια νόσο στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα, όπως το κοινό κρυολόγημα. Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν  με έναν ή περισσότερους από αυτούς τους ιούς, σε κάποιες στιγμές της ζωής τους. 

Ήδη, τη δεκαετία του 1970 ξεκίνησε η πειραματική έρευνα για τους κορωνοϊούς από τον παθολογοανατόμο James Robb, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι οι καραμέλες ψευδαργύρου είναι η ‘‘μαγικές’’ κατά των κορωνοϊών [41]. Αυτή η ευεργετική δράση του ψευδαργύρου στο κρυολόγημα από κοπρωνοϊούς θα μπορούσε να εκδηλωθεί και στη λοίμωξη απο τον  COVID-19;

Γιατί μπορεί να χορηγηθεί προληπτικά και συμπληρωματικά θεραπευτικά ο ψευδάργυρος κατά του COVID-19

Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο διατροφικό ιχνοστοιχείο για τις βασικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού. Η έλλειψη ψευδαργύρου καταστέλλει τις λειτουργίες της έμφυτης και της προσαρμοστικής ανοσίας.

Επειδή η λειτουργία των T λεμφοκυττάρων μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας, η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου έχει τη δυνατότητα να αυξήσει τις συγκεντρώσεις του ψευδαργύρου στο αίμα και να βελτιώσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος των ηλικιωμένων.

Βάσει αυτών των δεδομένων και από το γεγονός ότι, τα ηλικιωμένα άτομα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να προσβληθούν από τον COVID-19, χορηγώντας τους συμπληρωματικά ψευδάργυρο, αυτό θα μπορούσε να ελαττώσει σημαντικά τη νοσηρότητα και θνησιμότητα από τον COVID-19.

Δοσολογία του ψευδαργύρου

Οι ενήλικοι μπορεί να παίρνουν ασφαλώς 1-30 mg ψευδαργύρου ημερησίως με συμπλήρώματα διατροφής. Προσωπικά χορηγώ τον πικολινικό ψευδάργυρο, ο οποίος είναι μια από τις πιο ευαπορρόφητες μορφές ψευδαργύρου. Oι κάψουλες Zincobell περιέχουν 10 mg πικολινικού ψευδαργύρου και 119 mg βιταμίνης C, χωρίς άλλα έκδοχα ή χημικά συντηρητικά. Η βιταμίνη C αυξάνει σημαντικά την απορόφηση του ψευδαργύρου από το έντερο. Βλέπε:Ποια είναι η ασφαλής δοσολογία του ψευδαργύρου;©

Η πανδημία του COVID-19 μας διδάσκει κάτι: To αμυντικό μας σύστημα είναι η κύρια άμυνά μας κατά αυτής της λοιμώδους νόσου. Συνεπώς καθήκον του καθενός  είναι να εκπαιδευτεί πως θα προστατεύει και θα ενισχύει το αμυντικό του σύστημα. Το ίδιο βέβαια ισχύει, όταν κανείς αντιμετωπίζει μια οξεία νόσο, καθ’όσον υπάρχουν πολλοί τρόποι ενίσχυσης της αμυντικής λειτουργίας, έστω και βραχυχρόνια.

Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση

1.Aartjan J W te Velthuis, Sjoerd H E van den Worm, Amy C Sims, Ralph S Baric, Eric J Snijder, Martijn J van Hemert. Zn(2+) Inhibits Coronavirus and Arterivirus RNA Polymerase Activity in Vitro and Zinc Ionophores Block the Replication of These Viruses in Cell Culture. PLoS Pathog, 6 (11), e1001176  2010 Nov 4

2. Kai Liu, Ying Chen, Ruzheng Lin, Kunyuan Han. Clinical features of COVID-19 in elderly patients: A comparison with young and middle-aged patients J Infect. 2020 Mar 27 

3.Kai Liu, Ying Chen, Ruzheng Lin, Kunyuan Han. Clinical features of COVID-19 in elderly patients: A comparison with young and middle-aged patients. J Infect. 2020 Mar 27

4.Chi Zhang, Zhao Wu, Jia-Wen Li, Hong Zhao, Gui-Qiang WangThe cytokine release syndrome (CRS) of severe COVID-19 and Interleukin-6 receptor (IL-6R) antagonist Tocilizumab may be the key to reduce the mortality .Int J Antimicrob Agents. 2020 Mar 29 : 105954. 

5. Alfonso J. Rodriguez-Morales, et al. Clinical, laboratory and imaging features of COVID-19: A systematic review and meta-analysis Travel Med Infect Dis. 2020 Mar 13 : 101623.

6. Summer Chavez, Brit Long, Alex Koyfman, Stephen Y. Liang. Coronavirus Disease (COVID-19): A primer for emergency physicians. Am J Emerg Med. 2020 Mar 24 

7.Hussin A. Rothana and Siddappa N. Byrareddyb,c,d, The epidemiology and pathogenesis of coronavirus disease (COVID-19) outbreak. . J Autoimmun. 2020 May; 109: 102433.

8. Γκέλης Ν.Δ., Γκέλη Δ. Α. Διαταραχές όσφρησης και η αντιμετώπισή τους με ψευδάργυρο©

9. F W Beck 1, A S Prasad, J Kaplan, J T Fitzgerald, G J Brewer . Changes in Cytokine Production and T Cell Subpopulations in Experimentally Induced Zinc-Deficient Humans Am J Physiol , 272 (6 Pt 1), E1002-7  Jun 1997

10. Gautier JF, Ravussin Y. A New Symptom of COVID-19: Loss of Taste and Smell. Obesity (Silver Spring). 2020 Apr 1. 

11.Ananda S. Prasad. Discovery of Human Zinc Deficiency: Its Impact on Human Health and Disease. Adv Nutr. 2013 Mar; 4(2): 176–190.

12.Shankar AH, Prasad AS. Zinc and immune function: the biological basis of altered resistance to infection. Am J Clin Nutr. 1998 Aug; 68(2 Suppl):447S-463S. [PubMed] [Ref list]

13.Bao B, Prasad AS, Beck FW, Fitzgerald JT, Snell D, Bao GW, Singh T, Cardozo LJ . Zinc decreases C-reactive protein, lipid peroxidation, and inflammatory cytokines in elderly subjects: a potential implication of zinc as an atheroprotective agent. Am J Clin Nutr. 2010 Jun; 91(6):1634-41.[PubMed] [Ref list]

14.Ananda S. Prasad Zinc is an Antioxidant and Anti-Inflammatory Agent: Its Role in Human Health. Front Nutr. 2014; 1: 14.

15.P J Fraker 1, P Jardieu, J Cook Zinc Deficiency and Immune Function Arch Dermatol , 123 (12), 1699-701 Dec 1987

16. Yakoob MY, Theodoratou E, Jabeen A, Imdad A, Eisele TP, Ferguson J, Jhass A, Rudan I, Campbell H, Black RE, Bhutta ZA Preventive zinc supplementation in developing countries: impact on mortality and morbidity due to diarrhea, pneumonia and malaria. BMC Public Health. 2011 Apr 13; 11 Suppl 3():S23.[PubMed] [Ref list]

17. Taiho Kambe 1, Kazuhisa Fukue, Riko Ishida, Shiho Miyazaki. Overview of Inherited Zinc Deficiency in Infants and Children. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo) , 61 Suppl, S44-6  2015

18. Ackland ML, Michalczyk AA. Zinc and infant nutrition. Arch Biochem Biophys. 2016 Dec 1;611:51-57.

19.Afolabi OF, Saka AO, Ojuawo A, Biliaminu SA. Serum zinc levels amongst under-five children with acute diarrhoea and bacterial pathogens.  Niger Postgrad Med J. 2018 Jul-Sep;25(3):131-136.

20. Rerksuppaphol L, Rerksuppaphol S. Zinc deficiency in children with Dengue viral infection. Pediatr Rep. 2019 Feb 26;11(1):7386. 

21. Kugelmas M. Preliminary observation: oral zinc sulfate replacement is effective in treating muscle cramps in cirrhotic patients.  J Am Coll Nutr. 2000 Feb;19(1):13-5. 

22. Han TH, Lee J, Kim YJ. Hair Zinc Level Analysis and Correlative Micronutrients in Children Presenting with Malnutrition and Poor Growth. Pediatr Gastroenterol Hepatol Nutr. 2016 Dec;19(4):259-268.

23.Yahalom M, Koren O, Rozner E, Turgeman Y. Cardiomyopathy Associated with Zinc Deficiency after Bariatric Surgery. Int J Angiol. 2019 Jun;28(2):145-146. 

24.Jehan S Abdo Soliman,Ahmed Y Amer,and Jehan S Abdo Soliman Association of Zinc Deficiency with Iron Deficiency Anemia and its Symptoms: Results from a Case-control Study. Cureus. 2019 Jan; 11(1): e3811.

25.Murr C, Pilz S, Grammer TB, Kleber ME, Böhm BO, März W, Fuchs D. Low serum zinc levels in patients undergoing coronary angiography correlate with immune activation and inflammation.  J Trace Elem Med Biol. 2012 Jan;26(1):26-30. 

26. Puja Mehta , Daniel F McAuley , Michael Brown , Emilie Sanchez , Rachel S Tattersall , Jessica J Manson , HLH Across Speciality Collaboration, UK. COVID-19: Consider Cytokine Storm Syndromes and Immunosuppression. Lancet , 395 (10229), 1033-1034  2020 Mar 28

27. Azar Hadadi , Masoud Mortezazadeh , Kasra Kolahdouzan , Golbarg Alavian  Does Recombinant Human Erythropoietin Administration in Critically Ill COVID-19 Patients Have Miraculous Therapeutic Effects? J Med Virol  2020 Apr 8

28. Peter Joe , Mara Getz , Samantha Redman , Matthew Petrilli , Thorsten Manfred Kranz5, Samoon Ahmad , Dolores Malaspina  . Serum Zinc Levels in Acute Psychiatric Patients: A Case Series. Psychiatry Res , 261, 344-350  Mar 2018

29. Yeshun Wu , Xiaolin Xu , Zijun Chen , Jiahao Duan , Kenji Hashimoto, Ling Yang , Cunming Liu , Chun Yang . Nervous System Involvement After Infection With COVID-19 and Other Coronaviruses. Brain Behav Immun  2020 Mar 30[Online ahead of print]

30. Γκέλης Ν.Δ., Γκέλη Δ. Α. Μαραθώνιος: Οι ανάγκες των Μαραθωνοδρόμων σε ψευδάργυρο©

31.Γκέλης Ν.Δ., Γκέλη Δ. Α.  Ο ρόλος του ψευδαργύρου στη διατήρηση της ζωής©

32.Magdalena Jarosz, Magdalena Olbert, Gabriela Wyszogrodzka , Katarzyna Młyniec, Tadeusz Librowski . Antioxidant and Anti-Inflammatory Effects of Zinc. Zinc-dependent NF-κB Signaling. Inflammopharmacology , 25 (1), 11-24  Feb 2017

33. . Ananda S Prasad , Frances W J Beck, Diane C Snell, Omer Kucuk. Zinc in Cancer Prevention. Nutr Cancer , 61 (6), 879-87  2009

34.Ananda S Prasad. Clinical, Immunological, Anti-Inflammatory and Antioxidant Roles of Zinc. Exp Gerontol , 43 (5), 370-7  May 2008

35.Leen Catrysse1, Lars Vereecke , Rudi Beyaert  Geert van Loo.  A20 in Inflammation and Autoimmunity. Trends Immunol , 35 (1), 22-31  Jan 2014

36.Leen Catrysse1, Lars Vereecke , Rudi Beyaert  Geert van Loo.  A20 in Inflammation and Autoimmunity. Trends Immunol , 35 (1), 22-31  Jan 2014

37.Jean-François Gautier, Yann Ravussin . A New Symptom of COVID-19: Loss of Taste and Smell Obesity (Silver Spring)  2020 Apr 1[Online ahead of print]

38. Ki Ho Hong et al.  Guidelines for Laboratory Diagnosis of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Korea. Ann Lab Med  2020 Mar 31

39. Christa Fischer Walker 1, Robert E Black Zinc and the Risk for Infectious Disease. Annu Rev Nutr , 24, 255-75  2004

40  Linlin Wang 1, Yuanlin Song Efficacy of Zinc Given as an Adjunct to the Treatment of Severe Pneumonia: A Meta-Analysis of Randomized, Double-Blind and Placebo-Controlled Trials. Clin Respir J , 12 (3), 857-864 Mar 2018

41 Clifford W.Bond Julian L.LeibowitzJames A.Robb. Pathogenic murine coronaviruses II. Characterization of virus-specific proteins of murine coronaviruses JHMV and A59V. Virology, Volume 94, Issue 2, 30 April 1979, Pages 371-384

42.Junaidah B Barnett , Maria C Dao , Davidson H Hamer , Ruth Kandel , Gary Brandeis, Dayong Wu , Gerard E Dallal , Paul F Jacques , Robert Schreiber , Eunhee Kong, Simin N Meydani . Effect of Zinc Supplementation on Serum Zinc Concentration and T Cell Proliferation in Nursing Home Elderly: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial. Am J Clin Nutr , 103 (3), 942-51  Mar 2016.

43. Shaobo Shi , Mu Qin, Bo Shen3, Yuli Cai5, Tao Liu , Fan Yang , Wei Gong , Xu Liu , Jinjun Liang3, Qinyan Zhao3, He Huang , Bo Yang , Congxin Huang. Association of Cardiac Injury With Mortality in Hospitalized Patients With COVID-19 in Wuhan, China JAMA Cardiol  2020 Mar 25[Online ahead of print]