Η πρόληψη και θεραπεία της στοματοφαρυγγικής μετακτινικής βλεννογονίτιδας με χορήγηση ψευδαργύρου σε ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου© Zincobell: Μπορείτε να αγοράσετε το προϊόν online μέσω της ιστοσελίδας pharmagel.gr ακολουθώντας τον παρακάτω σύνδεσμο: Αγορά Zincobell To 3% όλων των καρκίνων είναι καρκίνοι της κεφαλής και του τραχήλου, οι οποίοι, αν διαγνωστούν έγκαιρα έχουν υψηλότατες πιθανότητες θεραπείας [1]. Η επιβίωση των ασθενών με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου μπορεί να εξασφαλιστεί, προς το
παρόν, μεέγκαιρη χειρουργική θεραπεία, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία. Υπάρχουν καρκίνοι της κεφαλής και του τραχήλου που αντιμετωπίζονται επιτυχώς μόνο με την κατάλληλη χειρουργική επέμβαση. Ορισμένες περιπτώσεις χρειάζονται χειρουργική θεραπεία και ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία.
Αλλοι καρκίνοι, λόγω ανατομικών ιδιομορφιών του εντοπισμού τους αντιμετωπίζονται μόνο με ακτινοθεραπεία και άλλοι πάλι, λόγω του προχωρημένου σταδίου εξέλιξής τους απαιτούν ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.
Η ακτινοθεραπεία με ή χωρίς χημειοθεραπεία αυξάνει τη δυνατότητα επιβίωσης των ασθενών [2].
Όμως η ακτινοθεραπεία, εκτός από την καταστρεπτική δράση της επί των όγκων, προκαλεί και βλάβες υγειών κυττάρων που περιβάλουν ή γειτνιάζουν με κάποιον όγκο.
Οι ασθενείς που κάνουν ακτινοθεραπεία για κάποιον όγκο της κεφαλής και του τραχήλου, με κάποιον άγνωστο μηχανισμό, μπορεί να εκδηλώσουν ελάττωση της γευστικής τους ευαισθησίας, ποικίλου βαθμού (από απλή υπογευσία μέχρι αγευσία) ή παραμόρφωση της αίσθησης της γεύσης (δυσγευσία), ανορεξία και αποστροφή προς τις τροφές
Γενικότερα όμως οι ανωμαλίες της γεύσης και της όσφρησης είναι τα μείζονα καθημερινά προβλήματα των πασχόντων από καρκίνο.
Ο καρκίνος και η θεραπεία του με ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία μπορεί άμεσα να βλάψει την αίσθηση της γεύσης και της όσφρησης. Η ακτινοθεραπεία ωτορινολαρυγγολογικών καρκίνων μπορεί να βλάψει τα οσφρητικά νευρικά κύτταρα [17].
Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα της ζωής των ασθενών και μπορεί να τους οδηγήσουν σε υποσιτισμό και σε σοβαρές περιπτώσεις, σε έντονη νοσηρότητα.
Πολλοί ασθενείς με καρκίνο παραπονούνται για υπογευσία και απώλεια της όσφρησης ή μια δυσάρεστη μεταλλική ή πικρή αίσθηση γεύσης στο στόμα τους, που εκδηλώνεται προτού αρχίσει οποιαδήποτε θεραπεία [3].
Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορούν να προσβάλουν τα κύτταρα των νευρικών υποδοχέων της όσφρησης και της γεύσης, παρεμποδίζονταν έτσι την επιτέλεση των νευρικών λειτουργιών, που ευθύνονται για την αντίληψη των οσμών και των γεύσεων.
Έτσι λοιπόν μερικοί καρκινοπαθείς έχουν χάσει την οξύτητα της γεύσης τους, δηλαδή έχουν χάσει την ικανότητα αντίληψης του γλυκού ή του αλμυρού ή του νόστιμου, η του πικρού ή του ξινού ή περισσοτέρων του ενός εξ αυτών, προτού να ξεκινήσουν τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία [4].
Οι ανωμαλίες της γεύσης των καρκινοπαθών μπορεί να οδηγήσει σε ανορεξία ή να επιδεινώσει την αποφυγή λήψης τροφής, υποσιτισμό και απώλεια βάρους, πράγμα που επηρεάζει σοβαρά την ψυχολογία τους, την ποιότητα της ζωής τους, ακόμη και την επιβίωσή τους. Οι μετακτινικές αιτίες υποσιτισμού Η ανορεξία των ασθενών υπό ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία ή και των δύο έχει σχετιστεί και με την μετακτινική φλεγονή του βλεννογόνου του στοματοφάρυγγα-λάρυγγα, παθήσεις των δοντιών, διηθητική επέκταση του όγκου, μιτώσεις των καρκινικών κυττάρων, έλλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων, κακή στοματική υγιεινή, ιογενείς, βακτηριδιακές, μυκητιασικές λοιμώξεις της στοματοφαρυγγικής κοιλότητας, οπισθορρινικό κατάρρου, ξηρότητα του ρινοφαρυγγικού βλεννογόνου, γστροοισοφαγική παλινδρόμηση και εισπνοή ερεθιστικών ουσιών από τον ατμοσφαιρικό αέρα [5].
Διαταραχές της γεύσης από χημειοθεραπεία Οι διαταραχές της γεύσης δεν είναι ασυνήθιστες σε ασθενείς υπό χημειοθεραπεία, ιδίως όταν χορηγείται σισπλατίνη, καρμποπλατίνη, κυκλοφωσφαμίδιο, δοξορουβισίνη, 5-φλουορακίλη και μεθοτρεξάτη. Η σισπλατίνη και καρμποπλατίνη μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές αλλαγές στη γεύση, πράγμα που προκαλεί έντονη δυσφορία των ασθενών.
Τα φάρμακα της χημειοθεραπείας μπορούν να επηρεάσουν άλλα φυσιολογικά κύτταρα που πολλαπλασιάζονται γρήγορα, όπως τα κύτταρα των γευστικών υποδοχέων.
Η γεύση μπορεί να επηρεαστεί και από την απέκκριση μέσω του σιέλου διαφόρων φαρμάκων, που αιματογενώς φτάνουν στους σιελογόνους αδένες. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται φλεβική αλλαγή της γεύσης [venous taste change][21, 22].
Αλλαγές της γεύσης από ξηροστομία Οι αλλαγές της γεύσης φαίνεται ότι σχετίζονται στενά με την ξηροστομία που είναι επακόλουθο της ακτινοθεραπείας, της χημειοθεραπείας ή και των δύο. Οι ασθενείς δυσκολεύονται να διακρίνουν το ξινό και πικρό, τα οποία φαίνεται ότι επηρεάζονται περισσότερο από το αλμυρό και το γλυκό.
Η γεύση των γυναικών επηρεάζεται συχνότερα από τη γεύση των ανδρών. Η ελάττωση της ευαισθησία της όσφρησης, για την οποία παραπονούνται πολλοί ασθενείς και οι διαταραχές της γεύσης οδηγούν τους ασθενείς στην αποφυγή ορισμένων τροφίμων ή μαγειρευτών φαγητών, ιδιαίτερα όσων έχει επηρεαστεί η ευαισθησία τους στο ξινό και πικρό [6].
Ως εκ τούτου εκτός από την κυρίως θεραπεία του καρκίνου οι ασθενείς πρέπει να εκπαιδεύονται από τους θεράποντες ιατρούς τους, στο τι να τρώγουν, τι να μη τρώγουν, πως θα το τρώγουν και πόσες φορές την ημέρα θα το τρώγουν, όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η ακτινοθεραπεία ή η χημειοθεραπεία ή και οι δύο θεραπείες.
Η ανορεξία που εκδηλώνουν οι ασθενείς υπό ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία, τους οδηγεί στην αποφυγή βασικών τροφίμων (κρέας, ψάρια, κοτόπουλο, λαχανικά φρούτα, λίπη, κλπ) για αρκετές ημέρες.
Αυτό τους οδηγεί σε απώλεια βάρους, αδυναμία και τελικά σε καχεξία . Η αποφυγή της λήψης τροφής οδηγεί τον οργανισμό σε έλλειψη απαραίτητων ιχνοστοιχείων και βιταμινών.
Υποβιταμίνωση και έλλειψη ιχνοστοιχείων στους υποσιτιζόμενους ασθενείς Έλλειψη βιταμίνης D3: Τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D3 είναι πολύ έντονα και συνηθισμένα μεταξύ των ασθενών προχωρημένου καρκίνου και με καχεξία [7].
Η έλλειψη βιταμίνης D3 σε μη καρκινοπαθείς συμβάλλει στην εκδήλωση της μετακτινικής ή μεταχημειοθεραπευτικής κόπωσης, μυικής αδυναμίας και κατάθλιψης. Αυτά όμως τα συμπτώματα είναι συνηθισμένα στους καρκινοπαθείς, διότι συνήθως έχουν έλλειψη βιταμίνης D3, καθώς δεν εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία, για να φωτοσυντεθεί η βιταμίνη D3 στο δέρμα τους.
Στους ασθενείς που αντιμετωπίζονται με ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία ή και τα δύο, η έλλειψη βιταμίνης D3 γίνεται εντονότερη, διότι λόγω της ανορεξίας τους δεν προσλαμβάνουν τροφές πλούσιες ή ενισχυμένες με βιταμίνη D3.
Συνιστάται η χορήγηση D3 Gkelin drops, που περιέχει σταγόνες φυσικής βιταμίνης και όχι συνθετικής D3 σε βιολογικό εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. To ελαιόλαδο διευκολύνει την κατάποση και την ασφαλή απορρόφηση της βιταμίνης D3 από το έντερο, καθ'όσον η βιταμίνη D3 ανήκει στις λιποδιαλυτές βιταμίνες. Πρέπει να αποφεύγονται τα φθηνά συμπληρώματα συνθετικής βιταμίνης D3, διότι είναι δυσαπορρόφητα. Κάθε 3 μήνες πρέπει να ελέγχονται τα επίπεδα της βιταμίνης D3 στον οργανισμό, μετρώντας τις συγκεντρώσεις στον ορό του αίματος της 25 υδροξυβιταμίνης D3, που τα νοσοπροστατευτικά αποτελέσματά της κυμαίνονται στα 50-70ng/ml. Βλέπε: Βιταμίνη D©
Έλλειψη ψευδαργύρου: Εξαιτίας του υποσιτισμού, των υπό ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία καρκινοπαθών, δημιουργείται σοβαρή έλλειψη ψευδαργύρου, η οποία συνήθως υπάρχει ήδη στους καρκινοπαθείς. Η έλλειψη ψευδαργύρου και οι ψευδαργυροεξαρτώμενες ανοσολογικές δυσλειτουργίες υπάρχουν σε ποσοστό, πάνω από 50% των ασθενών με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου [18].
Τα επαρκή επίπεδα ψευδαργύρου είναι απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία των κυττάρων. Η επάρκεια της γεύσης και της όσφρησης απαιτεί την παρουσία επαρκών ενδοκυττάριων επιπέδων ψευδαργύρου.
Οι ανωμαλίες της γεύσης, που επηρεάζουν αρνητικά την όρεξη είναι συνηθισμένες, και επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής των ασθενών, συμβάλουν στην ανορεξία και την αποφυγή λήψη τροφής και βάζουν σε κίνδυνο την επιβίωσή τους.
Έλλειψη μαγνησίου: Η μέση τιμή των επιπέδων του μαγνησίου μπορεί να είναι σημαντικά χαμηλές σε ασθενείς με καρκίνους της κεφαλής και του τραχήλου, σε σύγκριση προς υγιή άτομα. Μετά την ακτινοθεραπεία, αυξάνουν προοδευτικά τα επίπεδα του μαγνησίου. Στις περιπτώσεις όμως μετακτινικού υποσιτισμού χορηγείται συμπληρωματικά και μαγνήσιο [19].
Η υπομαγνησιαιμία είναι μια γνωστή παρενέργεια της χημειοθεραπείας με σιπλατίνη. Η λήψη μαγνησίου πριν από τη χορήγηση 5-φλουορουρακίλης και σισπλατίνης μπορεί να είναι πολύ επωφελής στην πρόληψη της νεφροτοξικότητας ασθενών με υποφαρυγγικό καρκίνο και καρκίνο του οισοφάγου [20].
Ο μηχανισμός της ανορεξίας των καρκινοπαθών από έλλειψη ψευδαργύρου Έχει αποδειχτεί σε καρκινοπαθείς επίμυες η ελάττωση του ανοσοχρωματισμού του υποθαλαμικού νευροπεπτιδίου Υ [hypothalamic neuropeptide Y( NPY ) immunostaining][8]. Τα μέσα επίπεδα του ΝΠΥ στον ορό είναι σημαντικά χαμηλότερα στους ανορεξικούς ανθρώπους καρκινοπαθείς (p < 0.004) σε σύγκριση με υγιείς μάρτυρες [9].
Η έλλειψη ψευδαργύρου θεωρείται ότι προκαλεί ανορεξία, διότι διαταράσσει την έκλυση του NPY από τον παρακοιλιακό πυρήνα του υποθαλάμου. Κατά τη διάρκεια της έλλειψης ψευδαργύρου οι υποδοχείς του NPY είναι ικανοί να συνδεθούν με το NPY και να ξεκινήσουν μια ορεξιογόνο απόκριση [10].
Όσον αφορά το ρόλο του ψευδαργύρου στην αίσθηση της γεύσης ο Nadia Najafizade και οι συνεργάτες (2013) χορήγησαν συμπληρωματικά από το στόμα ψευδάργυρο σε ασθενείς με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου, υπό ακτινοθεραπεία, και για ένα μήνα μετά τη διακοπή της χορήγησης. Οι ως άνω ερευνητές απέδειξαν ότι η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας, η οποία συνεχίστηκε επί ένα μήνα μετά το τέλος της, προλαβαίνει ή τουλάχιστον ελαττώνει τα αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας επί της αίσθησης της γεύσης για το πικρό, αλμυρό, γλυκό και το ξυνό [11].
Στην κλινική μελέτη του Ripamonti και των συνεργατών (1998) επί ασθενών με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου χορηγήθηκε συμπληρωματικά ψευδάργυρος κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας τους και επί ένα μήνα μετά τη διακοπή της.
Παρατήρησαν μικρότερη επιδείνωση της γευστικής οξύτητας και ταχύτερη αποκατάσταση της γευστικής οξύτητας, ένα μήνα αργότερα, σε σύγκριση με ασθενείς που πήραν εικονικό φάρμακο [12].
Αντιμετώπιση της βλεννογονίτιδας με ψευδάργυρο Η βλεννογονίτιδα του στοματοφαρυγγικού βλεννογόνου μπορεί συχνά να είναι τόσο ενοχλητική για τους ασθενείς με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου, που πολλοί απ’αυτούς αναγκάζονται να διακόψουν την ακτινοθεραπεία ή ακτινοχημειοθεραπεία εξαιτίας της κακής ποιότητας της ζωής τους, οδηγώντας τη νόσο τους σε κακή πρόγνωση.
Η polaprezinc [ψευδάργυρος + L-καρνοσίνη (προστατευτικό φάρμακο του γαστρικού βλεννογόνου)] έχει χορηγηθεί στην στοματική βλεννογονίτιδα με στόχο την αννακούφιση από τον πόνο, ξηροστομία και αποκατάσταση των διαταραχών της γεύσης ασθενών με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου.
Όπως επέδειξε σε μια τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη ο Watanabe και οι συνεργάτες επέδειξαν ότι το polaprezinc είναι δυνητικά χρήσιμο στην πρόληψη της στοματικής βλεννογονίτιδας και τη βελτίωση της ποιότητας των ασθενών, χωρίς να επηρεάζεται ο ρυθμός συρίκνωσης του όγκου [13].
Η χορήγηση θειικού ψευδαργύρου (45 mg από το στόμα τρείς φορές την ημέρα) σε ασθενείς με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου (φάση ΙΙΙ κλινικής μελέτης), δεν πρόλαβαν τις αλλαγές της γεύσης καρκινοπαθών ασθενών που δέχθηκαν ακτινοθεραπεία στο στοματοφάρυγγα [14]. Πιθανόν αυτό να οφείλετο στην πτωχή απορροφητικότητα του θεικού ψευδαργύρου.
Είναι γνωστό ότι ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο ιχνοστοιχείο για την επούλωση των τραυμάτων και την αποκατάσταση των ιστών. Εξάλλου ο ψευδάργυρος είναι ισχυρός αντιοξειδωτικός παράγοντας.
Η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου μπορεί να ανακουφίσει την μετακτινική και μεταχημειοθεραπευτική βλεννογονίτιδα του στοματοφάρυγγα και τη δερματίτιδα της ακτινοβολιθείσης περιοχής. Παρά ταύτα συνεχίζονται οι έρευνες για την επίπτωση που έχει ο ψευδάργυρος στην αύξηση του όγκου και την επιβίωση των ασθενών [15]. Η συμπληρωματική χορήγηση ψευδαργύρου σε ασθενείς με καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου υπό ακτινοθεραπεία μπορεί να προλάβει τις αλλαγές της γεύσεις που οφείλονται στην επίδραση της ακτινοβολίας. Οι έρευνες που συνεχίζονται αφορούν τις αποτελεσματικότερες δοσολογίες του ψευδαργύρου [16]. Η συμπληρωματική χορήγηση ευαπορρόφητης μορφής ψευδαργύρου, όπως ο ενισχυμένος με βιταμίνη C πικολινικός ψευδάργυρος [Zincobell ] κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας θα μπορούσε να αναβάλλει την ανάπτυξη σοβαρής στοματοβλεννογονίτιδας και δερματίτιδας σε ασθενείς με καρκίνους της κεφαλής και του τραχήλου. Το Zincobell φέρεται σε κάψουλες των 10mg πικολινικού ψευδαργύρου και 150mg βιταμίνης C. H συνήθης, κασθημερινή δόση του Zincobell μπορεί να κυμανθεί από 1-4 κάψουλες. Η μεγίστη ασφαλής δόση του Zincobell είναι τα 40mg. Δόσεις ψευδαργύρου άνω των 50mg μπορεί να προκαλέσουν ναυτία ακόμη και σε υγιή άτομα.
Μέχρις ότου δράσει ο ψευδάργυρος μπορεί να παρέλθουν μερικές ημέρες. Οι ασθενείς, εν τω μεταξύ μπορούν να ανακουφίσουν την βλεννογονίτιδά τους, την ξηροστομία του στόματος και του φάρυγγα, κάνοντας συχνούς ψεξασμούς στην στοματική τους κοιλότητα με το Xerogkelin spray. To Xerogkelin περιέχει διαιθυλοκυτταρίνη που δεν είναι φαρμακευτική ουσία και δημιουργεί αίσθημα επανάκτησης λειότητας του βλεννογόνου, πράγμα που ανακουφίζει τον ασθενή. Ο ασθενής μπορεί να κάνει 10 ψεκασμούς πάνω στη γλώσσα του και να συγκρατεί στο στόμα του το υγρό επί 10 λεπτά. Στη συνέχεια μπορεί να το καταπιεί. Οι ψεκασμοί μπορεί να γίνουν πολλές φορές την ημέρα χωρίς παρενέργειες
Η ανακούφιση της μετακτινικής ξηρότητας του ρινικού βλεννογόνου και του ρινοφάρυγγα μπορεί να ανακουφιστεί κάνοντας στο κάθε ρουθούνι τρείς ψεκασμούς με το Rhinosisam nasal spray, το οποίο περιέχει σησαμέλαιο, μαστχέλαιο και βιταμίνη Ε. Το σησαμαίλαιο, εκτός από τη λειαντική δράση του ασκεί ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση. Το μαστιχέλαιο εκτός από τη λειαντική δράση του διαθέτει και μικροβιοκτόνες ιδιότητες. Η βιταμίνη Ε ασκεί ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. H μετακτινική και η μεταχημειοθεραπευτική στοματοβλεννογονίτιδα μπορεί επίσης να ανακουφιστεί με συχνές στοματοπλύσεις και γαργαρισμούς με το διάλυμα Evosmin, που περιέχει αλόη και εκχύλισμα νεραντζιού. Αρκεί να τοποθετείται στο στόμα ένα κουταλάκι του γλυκού από το διάλυμα του Εvosmin. Αφού συγκρατηθεί το διάλυμα στο στόμα επί 10 λεπτά, μετά μπορεί να το αποβάλει ο ασθενής, χωρίς να το καταπιεί. Το Εvosmin δεν είναι φάρμακο και δεν έχει παρενέργειες.
Βιβλιογραφική Τεκμηρίωση 3. Hong JH1, Omur-Ozbek P, Stanek BT, Dietrich AM, Duncan SE, Lee YW, Lesser G. Taste and odor abnormalities in cancer patients. J Support Oncol. 2009 Mar-Apr;7(2):58-65. 5. Sherry VW. Taste alterations among patients with cancer. Clin J Oncol Nurs. 2002 Mar-Apr;6(2):73-7. 6. Wickham RS1, Rehwaldt M, Kefer C, Shott S, Abbas K, Glynn-Tucker E, Potter C, Blendowski C. Taste changes experienced by patients receiving chemotherapy. Oncol Nurs Forum. 1999 May;26(4):697-706. 7. Rony Dev, Egidio Del Fabbro, Gary G. Schwartz, David Hui, Shana L. Palla, Noah Gutierrez, and Eduardo Bruera. Preliminary Report: Vitamin D Deficiency in Advanced Cancer Patients with Symptoms of Fatigue or Anorexia. Oncologist. Nov 2011; 16(11): 1637–1641. 8. Davis MP, Dreicer R, Walsh D, Lagman R, LeGrand SB. Appetite and cancer-associated anorexia: a review. J Clin Oncol. 2004;22:1510–1517. [PubMed] 9. Jatoi A, Loprinzi CL, Sloan JA, Klee GG, Windschitl HE. Neuropeptide Y, leptin, and cholecystokinin 8 in patients with advanced cancer and anorexia: a North Central Cancer Treatment Group exploratory investigation. Cancer. 2001;92:629–633. [PubMed] 10.Levenson CW. Zinc regulation of food intake: new insights on the role of neuropeptide Y. Nutr Rev. 2003;61:247–249. [PubMed] 11. Najafizade N1, Hemati S, Gookizade A, Berjis N, Hashemi M, Vejdani S, Ghannadi A, Shahsanaee A, Arbab N. Preventive effects of zinc sulfate on taste alterations in patients under irradiation for head and neck cancers: A randomized placebo-controlled trial. J Res Med Sci. 2013 Feb;18(2):123-6. 12. Ripamonti C, Zecca E, Brunelli C, Fulfaro F, Villa S, Balzarini A, et al. A randomized, controlled clinical trial to evaluate the effects of zinc sulfate on cancer patients with taste alterations caused by head and neck irradiation. Cancer. 1998;82:1938–45. [PubMed] 13.Watanabe T1, Ishihara M, Matsuura K, Mizuta K, Itoh Y. Polaprezinc prevents oral mucositis associated with radiochemotherapy in patients with head and neck cancer. Int J Cancer. 2010 Oct 15;127(8):1984-90. 14. Halyard MY, Jatoi A, Sloan JA, Bearden JD, 3rd, Vora SA, Atherton PJ, et al. Does zinc sulfate prevent therapy-induced taste alterations in head and neck cancer patients? Results of phase III double-blind, placebo-controlled trial from the North Central Cancer Treatment Group (N01C4) Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2007;67:1318–22. [PubMed]. 15. Lin LC1, Que J, Lin LK, Lin FC. Zinc supplementation to improve mucositis and dermatitis in patients after radiotherapy for head-and-neck cancers: a double-blind, randomized study. . Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2006 Jul 1;65(3):745-50. 16. Nadia Najafizade, Simin Hemati, Abbas Gookizade, Nezameddin Berjis,1 Mostafa Hashemi,1 Soheil Vejdani, Alireza Ghannadi,2 Armindokht Shahsanaee,3 and Nafise Arbab Preventive effects of zinc sulfate on taste alterations in patients under irradiation for head and neck cancers: A randomized placebo-controlled trial. J Res Med Sci. Feb 2013; 18(2): 123–126. 17. Bramerson A1, Nyman J, Nordin S, Bende M. Olfactory loss after head and neck cancer radiation therapy. Rhinology. 2013 Sep;51(3):206-9. doi: 10.4193/Rhino12.120. 18. Prasad AS1, Kaplan J, Beck FW, Penny HS, Shamsa FH, Salwen WA, Marks SC, Mathog RH. Trace elements in head and neck cancer patients: zinc status and immunologic functions. Otolaryngol Head Neck Surg. 1997 Jun;116(6 Pt 1):624-9. 19. Kohli GS1, Bhargava A, Goel H, Yadav SP, Saini AS, Singh GP, Lal H. Serum magnesium levels in patients with head and neck cancer. Magnesium. 1989;8(2):77-86. 20.Hirai S1, Kaida S, Ito T, Hasebe S, Ueno M, Udagawa H, Hayashi M. Magnesium premedication prevents Cisplatin-induced nephrotoxicity in patients with esophageal and hypopharyngeal cancer. Gan To Kagaku Ryoho. 2013 Jun;40(6):743-7. 21, Epstein JB, Phillips N, Parry J, Epstein MS, Nevill T, Stevenson-Moore P. Quality of life, taste, olfactory and oral function following high-dose chemotherapy and allogeneic hematopoietic cell transplantation. Bone Marrow Transplant. 2002;30(11):785–792. doi: 10.1038/sj.bmt.1703716. [PubMed] [Cross Ref] [Ref list] 22. Karla Sánchez-Lara, Ricardo Sosa-Sánchez, Dan Green-Renner, Cindy Rodríguez, Alessandro Laviano, Daniel Motola-Kuba, Oscar ArrietaInfluence of taste disorders on dietary behaviors in cancer patients under chemotherapy. Nutr J. 2010; 9: 15. Published online 2010 Mar 24. doi: 10.1186/1475-2891-9-15 Σημείωση:Τ ο παρόν επιστημονικό άρθρο γράφτηκε για λόγους ενημέρωσης των ιατρών και των λοιπών επιστημόνων υγείας και δεν αποτελεί μέσο διάγνωσης ή αντιμετώπισης ή πρόληψης ασθενειών, ούτε αποτελεί ιατρική συμβουλή για ασθενείς, από τον συγγραφέα ή τους συγγραφείς του άρθρου.
|
|
